सी र ट्रम्पबीच बुसानमा एतिहासिक भेटवार्ता, विश्वको ध्यान व्यापार युद्धको भविष्यमा

बुसान/बेइजिङ । विश्वका दुई ठूला अर्थतन्त्र तथा प्रतिद्वन्द्वी महाशक्ति राष्ट्रहरू, चीनका राष्ट्रपति सी चिनफिङ र अमेरिकी राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्पबीच दक्षिण कोरियामा एक महत्वपूर्ण भेटवार्ता सम्पन्न भएको छ, जसले दुई देशबीचको अस्थिर सम्बन्धलाई नयाँ दिशा दिन सक्ने अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमहरूले जनाएका छन्।

बुसानको तटीय शहरस्थित एक हवाई अखडामा भएको भेटवार्ताको सुरुमा दुवै नेताले न्यानो अभिवादन आदानप्रदान गरे। यो ६ वर्षमा उनीहरूबीचको पहिलो प्रत्यक्ष भेट हो। ट्रम्पले सीलाई “महान् देशका महान् नेता” भन्दै प्रशंसा गरे र आफूहरूबीच “लामो समयसम्म शानदार सम्बन्ध” रहने विश्वास व्यक्त गरे। चिनियाँ नेता सीले पनि ट्रम्पलाई “धेरै वर्षपछि भेट्न पाउनु ठूलो खुसीको कुरा” भएको बताए।

सीले भने, “हामी सधैं एकअर्कासँग सहमत नहुन सक्छौं, र विश्वका दुई प्रमुख अर्थतन्त्रबीच कहिलेकाहीँ घर्षण हुनु सामान्य हो… चीन-अमेरिका सम्बन्धको नेतृत्व गरिरहेका तपाईं र मैले सही मार्गमा रहनुपर्छ।” उनले दुई राष्ट्र “सँगै समृद्ध हुन सक्ने” पनि बताए।

यद्यपि, न्यानो हस्तान्तरण र प्रशंसाका बाबजुद, ट्रम्पले बुसानमा अवतरण गर्नु केही समयअघि अमेरिकी आणविक परीक्षणमा तीन दशकभन्दा बढी समयदेखि कायम रहेको रोक हटाउने घोषणा गर्दै भेटवार्ताको दाउ बढाएको देखियो। ट्रम्पले अमेरिका “अन्य कुनै पनि देश भन्दा धेरै आणविक हतियार” भएको बताए, जसमा रुस दोस्रो र चीन “टाढा तेस्रो” रहेको तर “५ वर्षभित्र बराबर हुनेछ” भनी उल्लेख गरे।

“अन्य देशहरूको परीक्षण कार्यक्रमका कारण, मैले युद्ध विभागलाई हाम्रा आणविक हतियारहरू समान आधारमा परीक्षण गर्न निर्देशन दिएको छु। त्यो प्रक्रिया तुरुन्तै सुरु हुनेछ,” उनले लेखेका थिए।

करिब एक घण्टा चालिस मिनेटपछि दुई नेता पुनः देखा परे र वार्ताको समापनमा हात मिलाएको देखियो। त्यसपछि ट्रम्प सञ्चारमाध्यमहरूसँग कुरा नगरी एयर फोर्स वनमा चढे, जसले उनको एसिया भ्रमणको अन्त्य गर्यो।

जटिल व्यापार सम्बन्ध
विश्वले महिनौंदेखि दुई देशबीचको व्यापार युद्धले निम्त्याएको समस्याहरूलाई नजिकबाट नियालिरहेको छ। उच्च प्रविधिदेखि समुद्री ढुवानीसम्मका क्षेत्रमा शुल्क, निर्यात नियन्त्रण र अन्य दण्डहरूको आदानप्रदानले विश्व अर्थतन्त्रलाई हल्लाएको छ।

यी तनावको मुख्य कारण व्यापार असन्तुलन र बढ्दो प्रभावशाली चीनविरुद्ध आफ्नो राष्ट्रिय सुरक्षा सुनिश्चित गर्ने अमेरिकी प्रयास हो, जसमा एआई सञ्चालन गर्न आवश्यक उन्नत सेमीकन्डक्टर जस्ता अमेरिकी उच्च प्रविधिमा चीनको पहुँचमा प्रतिबन्ध विस्तार गर्ने कार्य पनि समावेश छ।

बुसानको गिम्हे एयरबेसमा भेटेका दुई नेताबीच ट्यारिफ, चीनको दुर्लभ पृथ्वीमा व्यापक निर्यात नियन्त्रण, अमेरिकी उच्च प्रविधिमा चिनियाँ पहुँचमा अमेरिकी प्रतिबन्ध र अवैध फेन्टानिल व्यापारमा चीनको भूमिका लगायतका जटिल मुद्दाहरूमा छलफल भएको बताइएको छ।

चीनले अमेरिकी भटमास खरिद गर्ने, अमेरिकामा लोकप्रिय चिनियाँ स्वामित्वको सामाजिक सञ्जाल एप टिकटकको भविष्य, युक्रेन युद्धका साथै ताइवान पनि नेताहरूको छलफलको विषय बनेको हुन सक्ने अनुमान गरिएको छ।

मलेसियाको क्वालालम्पुरमा सप्ताहन्तमा भएको अमेरिकी र चिनियाँ व्यापार वार्ताकारहरूको बैठक दुवै पक्षले ट्रम्प र सीले आफ्नो सम्बन्धलाई अगाडि बढाउने ढाँचामा सहमत हुन सक्ने आशा व्यक्त गर्दै सकारात्मक रूपमा समाप्त भएको थियो।

राष्ट्रपति ट्रम्पको एसिया भ्रमणको क्रममा अपेक्षा अझ बढेको थियो, सूत्रहरूले सीएनएनलाई बताए, यसले दुई विश्व नेताबीचको सामान्य भेटभन्दा बढी केही परिणाम दिने आशा गरिएको थियो। तर, जुनसुकै सम्झौता भए पनि यो विश्वको महाशक्ति प्रजातन्त्र र एक अधिनायकवादी चीनबीचको जटिल र अस्थिर प्रतिद्वन्द्विताको एक महत्वपूर्ण पक्ष मात्र हुनेछ। सीको नेतृत्वमा पूर्वी र दक्षिण चीन सागरमा चीनको बढ्दो सैन्य आक्रामकताले यस क्षेत्रमा अमेरिकी सहयोगीहरूलाई चिन्तित बनाएको छ।

दुवै पक्षले आफ्नो आर्थिक सम्बन्धलाई कसरी संरचना गर्ने भन्ने विषयमा संघर्ष गरिरहेकाले सम्बन्धलाई स्थिर बनाउन नेता-स्तरीय भेटघाटलाई महत्वपूर्ण ठानेका छन्।

बिहीबारको वार्ताबाट आउने परिणाम चीनका लागि लाभदायक हुनेछ, जसले अमेरिकी उच्च प्रविधिबाट आत्मनिर्भरताको दिशामा अघि बढ्दै अमेरिकी सम्बन्धमा अनुमान योग्यता चाहन्छ। साथै, ट्रम्पका लागि पनि यो महत्वपूर्ण हुनेछ, जसको सीसँगको भेटले उनको एसियाभरिको कूटनीतिक भ्रमणको लागि एक ठूलो उपलब्धि प्रदान गरेको छ।

वार्ताको कठिन मार्ग
हालका दिनहरूमा व्यापार वार्ताकारहरूको आत्मविश्वास र बुसानमा वार्ता सुरु हुँदा नेताहरूको न्यानो टिप्पणीका बाबजुद, केही दिनअघि दुई पक्षबीचको घर्षण तीव्र रूपमा बढेपछि यो भेटवार्ता हुने वा नहुने भन्ने प्रश्न खुला नै रहेको थियो।

गत महिनाको अन्त्यमा अमेरिकी नियमको सुरुवातसँगै बेइजिङले आक्रोश व्यक्त गर्यो, जसले केही अमेरिकी प्रविधिहरूमा पहुँचबाट प्रतिबन्धित चिनियाँ उद्यमहरूको संख्यालाई व्यापक रूपमा विस्तार गर्यो। त्यसको दुई हप्तापछि, चिनियाँ निर्मित वा चिनियाँ सञ्चालित जहाजहरूमा निर्धारित अमेरिकी बन्दरगाह शुल्क लागू भएपछि पुनः तनाव बढ्यो।

चिनियाँ अधिकारीहरूले नयाँ नियमहरूलाई सेप्टेम्बरमा म्याड्रिडमा भएको व्यापार वार्ताको भावनाको उल्लंघनको रूपमा हेरे। बेइजिङले आफ्नै बन्दरगाह शुल्कका साथै दुर्लभ पृथ्वीमा व्यापक निर्यात नियन्त्रण विस्तार गरेर जवाफ दियो – जसले वाशिंगटनलाई चिन्तित बनायो।

ट्रम्पले नोभेम्बर १ मा चिनियाँ आयातमा थप १००% शुल्क र सफ्टवेयरमा निर्यात नियन्त्रणको साथ जवाफ दिने धम्की दिएका थिए, त्यस समयमा उनले सीसँग भेट्ने “कुनै कारण नभएको” बताएका थिए।

यो महत्वपूर्ण भेट अमेरिकी र चिनियाँ अधिकारीहरूद्वारा सावधानीपूर्वक योजनाबद्ध गरिएको थियो।

ट्रम्प एक दिन अघि प्रस्थान गर्ने अपेक्षा गरिएको थियो, र ह्वाइट हाउसले सीसँग साँझमा भेट्ने योजना बनाएको थियो, जसले हतारमा भेटवार्ता गराउन सक्थ्यो। अधिकारीहरूले अन्ततः ट्रम्प प्रस्थान गर्दा र सी राजकीय भ्रमणका लागि आइपुग्दा अर्को दिन विमानस्थलमा भेटवार्ता गर्ने निर्णय गरे।

अब, भेटवार्ता समाप्त भएपछि तर दुवै पक्षबाट कुनै आधिकारिक जानकारी प्रकाशित नभएपछि, पर्यवेक्षकहरूले सहमतिमा पुग्न प्रत्येक पक्षले के कुरामा सहमति जनायो भन्ने कुरालाई नजिकबाट नियालिरहेका छन् – यो एक नाजुक सन्तुलन हो, किनकि दुवै शक्तिशाली नेताहरू आफ्ना घरेलु दर्शकहरूले रणनीतिक प्रतिद्वन्द्वीलाई धेरै दिएको देखियोस् भन्ने चाहँदैनन्।(आस्ले स्किल्याण्ड, सिएनएन)