क्रोधकला शिरोमणि कालु कुमाले सम्मानित
काठमाडौँ, कार्तिक १२ । पाटन सङ्ग्रहालयको २८औँ वार्षिकोत्सवमा ९३ वर्षीय वरिष्ठ मूर्तिकार क्रोधकला शिरोमणि कालु कुमाले (कुम्हाः) लाई सम्मान गरियो । ललितपुर महानगरपालिका वडा नं १२ मङ्गलबजारस्थित पाटन सङ्ग्रहालय विकास समितिद्वारा आयोजित वार्षिकोत्सवमा मूर्तिकलाका क्षेत्रमा राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय योगदान पुर्याएबापत उहाँलाई सम्मान गरिएको हो ।
वरिष्ठ मूर्तिकार कुम्हाःले ८१ वर्षको उमेरदेखि तीन वर्ष लगाएर निर्माण गर्नुभएको मूर्ति पाटन सङ्ग्रहालयमा प्रदर्शित छ । उहाँले निर्माण गर्नुभएको मूर्तिकला विश्वका ५५ भन्दा बढी राष्ट्रहरूमा पुगेको र नेपालका विभिन्न सङ्ग्रहालय र मठमन्दिरमा उहाँको कला प्रदर्शित रहेको उहाँका छोरा राकेश अवालेले जानकारी गराउनुभयो । संस्कृति पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयका सचिव तथा पाटन सङ्ग्रहालय विकास समितिका अध्यक्ष हरिप्रसाद मैनालीले सम्पदा संरक्षणमा स्थानीय कलाप्रेमी र संस्कृतिप्रेमीले ध्यान दिनुपर्नेमा जोड दिनुभयो।
उहाँले भन्नुभयो, “स्थानीय प्रशासन र महानगरले सम्पदा संरक्षणमा उत्कृष्ट काम गरेको छ, सम्पदालाई पुस्तान्तर गर्दै जाँदा देशको समृद्धिको आधार बन्दै जान्छ, विभिन्न देशले सम्पदाबाटै आयआर्जन गरिरहेका छन्, हामीले मन्त्रालयबाटै पनि मूर्तिकला क्षेत्रमा काम गर्नेहरूलाई प्रेरित गरिरहने छौँ ।” सचिव मैनालीले लुकेका प्रतिभा धेरै भएकाले चिन्न र सम्मान गर्न समय लागेको बताउँदै सम्पदा र संस्कृतिलाई माया गर्ने सबैले किताबको प्रकाशन र यसलाई प्रचारप्रसार गर्ने कार्यमा ध्यान दिनुपर्नेमा जोड दिनुभयो ।
मन्त्रालयका संस्कृति महाशाखा प्रमुख सुरेश सुरज श्रेष्ठले युवापुस्तालाई संस्कृतिका बारेमा जानकारी दिँदै संस्कृति र सम्पदाका विविध विषयसमेतको उजागर गरेर सङ्ग्रहालयलाई समेट्ने र व्यवस्थित बनाउनुपर्छ भन्नुभयो । पुरातत्व विभागका महानिर्देशक सौभाग्य प्रधानले पाटन दरबार सङ्ग्रहालयलाई दीर्घकालीन समयसम्म संरक्षण गर्दै जानका लागि व्यवस्थित र प्रदर्शनीका माध्यमबाट समयसापेक्ष रूपमा लैजान स्थानीय सङ्घसंस्था र तीनै तहको सरकार एकताबद्ध भएर लाग्नुपर्ने बताउनुभयो ।
क्रोधकला शिरोमणि कालु कुमाले फाउन्डेसनका अध्यक्ष राकेश अवालेले धेरै कलाप्रतिको लगाव र निरन्तरतालाई सम्मान गरेर श्रम र पहिचानको सम्मान गरेको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “कलाकारको जन्मथलो पाटनमा मूर्तिकलाको विकासलाई क्रोधकला शिरोमणि कालु कुमालले ९३ वर्षसम्म पनि निरन्तरता दिइरहनुभएको छ, मूर्तिहरूमा जीवनको दर्शन र कला उतारिएको हुन्छ, आजको सम्मानले कलाकृतिहरूप्रतिको सृजनालाई सम्मान भएको छ ।”
ऊर्जा योजनाकार एवं सामाजिक उद्यमी इन्जिनियर अनिल चित्रकारले पाटनको सुन्दरीचोक सम्पदाको महत्त्वपूर्ण पक्ष भएको भन्दै यसको ऐतिहासिक पक्षका बारेमा किताबमा दस्तावेजीकरण गरिएको बताउनुभयो । पाटन दरबार सङ्ग्रहालयका कार्यकारी निर्देशक रमेशराज पौडेलले सङ्ग्रहालयले नियमित सेवाका साथै उत्कृष्ट नवप्रवर्तनीय कार्यसमेत गर्दै आएको बताउनुभयो ।
पाटन दरबार सङ्ग्रहालय मल्लकालीन, शाहकालीन र राणाकालीन सम्पदाको विशिष्टताले गर्दा सन् १९७९ मा विश्वसम्पदा सूचीमा सूचीकृत हुन सफल भएको छ। कार्यक्रममा विसं २०५४ देखि निरन्तर रूपमा पाटन सङ्ग्रहालयमा कार्यरत चिरीमैचा महर्जनलाई सम्मान गरिएको छ ।
